Khmer	Pronunciation	English/Notes	#occ
ដៃ	day	1. arm, hand 2. handle, lever, crank 3. branch (of a tree, bamboo, or a river), offshoot 4. tendril 5. trunk (of an elephant) 6. sleeve 7. steering wheel 8. clf. for handfuls of young rice plants/grass 9. clf. for slaps 10. command to an elephant not to move its trunk or not to pull up something with its trunk 11. clf. for a bunch of 10 areca nuts	692/239

Link to overview page
Link to dictionary

Asking “What is this?” — Dialogue 2

ធារី៖ ពិសិដ្ឋ! កាន់អីនៅនឹងដៃហ្នឹង?
ពិសិដ្ឋ៖ វចនានុក្រមអេឡិចត្រូនិច ធារីស្គាល់អត់?
ធារី៖ ធ្លាប់តែឮគេនិយាយ តែអត់ដែលឃើញសោះ។ គេប្រើយ៉ាងម៉េចអាហ្នឹង?

Asking “What is he doing?” — Dialogue 2

ធារី៖ ពិសិដ្ឋ មើលនោះមើល! បងតារាកំពុងធ្វើអីហ្នឹង?
ពិសិដ្ឋ៖ នៅណា? អត់ឃើញ។
ធារី៖ ងាកមើលខាងស្ដាំដៃពិសិដ្ឋឯងមើល។
ពិសិដ្ឋ៖ អូ! គាត់កំពុងរៀបចំម៉ាស៊ីនបញ្ចាំងស្លាយសម្រាប់ប្រជុំល្ងាចហ្នឹងហ្នឹងណា។

Cutting One’s Finger (Sakanan) — 00 Introduction

សួស្ដីអ្នកទាំងអស់គ្នា បាទ ជួបគ្នាទៀតហើយក្នុងថ្ងៃនេះ ហើយថ្ងៃនេះយើងមានប្រធានបទមួយ ដើម្បីលើកយកមកនិយាយ ដែលប្រធានបទយើងដែលនឹងនិយាយនៅក្នុងថ្ងៃនេះ គឺការមុតដៃនឹងកាំបិត បាទ ការមុតដៃនឹងកាំបិត អញ្ចឹងពួកយើងមកមើលរូបភាពទាំងអស់គ្នាតែម្ដង។

Apologizing — Cultural note

ប្រពៃណីខ្មែរតម្រូវឲ្យលើកដៃសំពះផងដែរ នៅពេលនិយាយពាក្យ “សុំទោស” គឺដូចគ្នានឹងពេល “ជម្រាបសួរ” “ជម្រាបលា” និង “អរគុណ” ដែរ។ ប៉ុន្តែ ជាក់ស្ដែង មានតែពេលនិយាយសុំទោសទៅកាន់មនុស្សមានអាយុច្រើនជាងឆ្ងាយ និងមិនសូវជិតស្និទ្ធប៉ុណ្ណោះទេ ដែលគេលើកដៃសំពះ។ ចំពោះមនុស្សស្របាលគ្នា ឬមនុស្សជិតស្និទ្ធ ជាទូទៅមិនមានការលើកដៃសំពះទេ។

Expressing pain — Expressions

តើជនជាតិខ្មែរនឹងលាន់មាត់ដូចម្ដេចក្នុងស្ថានភាពខាងលើ?
មុតដៃនឹងកាំបិត៖
— អ៊ូយ ឈឺ!
— អឺះ មុតដៃបណ្ដោយ!
— អឺះ ឈាមបាត់!

ឈឺពោះ៖
— អ៊ូយ ឈឺពោះអា!
— អ៊ូយ ម៉េចក៏ឈឺពោះម៉េះនៀក?

ឈឺក្បាល៖
— អ៊ូយ ឈឺក្បាលដល់ហើយ!
— អ៊ូយ ឈឺក្បាលចង់ប្រេះហើយនៀក!
— អ៊ូយ ម៉េចក៏ឈឺក្បាលម៉េះនៀក?

Getting someone’s attention — Cultural note

ស្របពេលដែលមានការប្រើប្រាស់ទូរស័ព្ទដៃទំនើប (ស្មាតហ្វូន) កាន់តែច្រើនឡើង ការសន្ទនាផ្ទាល់មាត់ កាន់តែតិចទៅៗ។ មនុស្សជាច្រើនប្រើពេលសម្លឹងមើលទូរស័ព្ទ ច្រើនជាងការចាប់អារម្មណ៍ទៅលើមនុស្សជុំវិញខ្លួន។ នៅប្រទេសកម្ពុជា ការហៅដោយការប៉ះស្មាឬដៃតិចៗ គឺជាការធម្មតា។ ពេលខ្លះ ក៏មានការពញ្ញាក់ពីក្រោយ ឬចាក់ក្រឡេកត្រង់ចង្កេះចំពោះមនុស្សជិតស្និទ្ធ។

Identifying items or people 2 — Dialogue 2

កម្មវិធីប្រឡងចម្រៀងនៅក្នុងទូរទស្សន៍
សោភា៖ កា កាឯងថាអ្នកណាច្រៀងពីរោះជាងគេ?
កណ្ណិកា៖ ខ្ញុំថាម្នាក់ឈ្មោះ ពិសី។
សោភា៖ មួយណា?
កណ្ណិកា៖ ម្នាក់ពាក់រ៉ូបពណ៌ស អង្គុយនៅជិតពិធីករនៅជ្រុងនោះ។ ចុះភាឯង ចូលចិត្តមួយណា?
សោភា៖ ខ្ញុំថា ម្នាក់ប្រុសឈ្មោះវិចិត្រ រៀងគ្រាន់បើជាងគេ។ ម្នាក់អង្គុយនៅខាងស្ដាំដៃពិសីហ្នុង។

Greetings and leave takings 2 — Dialogue 1

ពេលជួបគ្នានិងពេលលាគ្នាជាមួយមនុស្សដែលមានអាយុចាស់ជាង ត្រូវនិយាយបែបណា?

ពេលជួបគ្នា
ក្មួយ៖ (ដើរជ្រួសគ្នា លើកដៃសំពះ) ជម្រាបសួរអ៊ំ សុខសប្បាយទេអ៊ំ?
អ៊ំ៖ អឺ អ៊ំសុខសប្បាយធម្មតាទេ។ ចុះក្មួយឯង សុខសប្បាយអត់?

ពេលលាគ្នា
ក្មួយ៖ អញ្ចឹង ខ្ញុំរកជម្រាបលាលោកអ៊ំសិនហើយ។ សុខសប្បាយលោកអ៊ំ។
អ៊ំ៖ អឺ ទៅចុះ សុខសប្បាយទាំងអស់គ្នា។

Expressing pain — Cultural note

ជនជាតិខ្មែរមួយចំនួនជឿថា នៅពេលមុតដៃ ត្រូវយកសំបុកពីងពាងមកបិទនៅនឹងមុខរបួស ទើបអាចឃាត់ឈាមបានលឿន។ ប៉ុន្តែ បើតាមវិជ្ជាពេទ្យ សំបុកពីងពាងកខ្វក់ណាស់ អាចធ្វើឲ្យឆ្លងមេរោគចូលទៅក្នុងមុខរបួស។ អញ្ចឹងហើយ មិនគួរយកសំបុកពីងពាងមកបិទនៅនឹងមុខរបួសមុតដែលកំពុងចេញឈាមនោះទេ។ គឺត្រូវលាងនឹងទឹកឲ្យស្អាតសិន រួចហើយប្រើអាល់កុលដើម្បីសម្លាប់មេរោគ។

Asking for directions 1 — Cultural note

មាត់ជាផ្លូវ គឺជាពាក្យស្លោកដែលប្រជាជនខ្មែរឧស្សាហ៍ប្រើណាស់។ វាមានន័យថា នៅពេលយើងមិនដឹង ឬមិនយល់អ្វីមួយ យើងគប្បីសួរទៅអ្នកដទៃ ដើម្បីឲ្យគេបង្ហាញផ្លូវថាតើត្រូវទៅណាឬធ្វើអ្វីបន្ទាប់ទៀត។ ពាក្យស្លោកមួយទៀត គឺ ថោកអ្វីនឹងដៃ ថ្លៃអ្វីនឹងមាត់ មានន័យថា គ្រាន់តែសួរអ្នកដទៃអំពីអ្វីដែលខ្លួនមិនដឹង ឬមិនចេះ នឹងមិនធ្វើឲ្យអាប់ឱនកិត្តិយសឬខ្មាសគេអ្វីឡើយ។

Asking “What is this?” — Cultural note

អីគេហ្នឹង? គឺជាពាក្យប្រើញឹកញាប់ជាងគេក្នុងភាសានិយាយ ជំនួសឲ្យពាក្យ នេះជាអ្វី? / នោះជាអ្វី?
ការសួរពីនេះពីនោះនៅពេលជួបគ្នាក៏ជាទម្លាប់នៃការគួរសមផងដែរ ក្រៅពីសួរសុខទុក្ខ ដូចជាសួរថា
⎯ មកពីណាហ្នឹង?
⎯ ទៅណាហ្នឹង?
⎯ អីគេហ្នឹង? (ពេលឃើញមានរបស់នៅនឹងដៃ)
⎯ មកទិញអីវ៉ាន់?
⎯ ទិញអីបានខ្លះហើយ? (ពេលជួបគ្នានៅផ្សារ)

Breaking A Bowl (Sakanan) — 07

ដែលបន្ទាប់មកទៀតនៅក្នុងរូបភាពទី ៧ នៅក្នុងរូបភាពទី ៧ បន្ទាប់ពីគាត់ចូលមកដល់បន្ទប់ដាក់សម្ភារៈហើយ យើងឃើញក្មេងប្រុសម្នាក់នោះ គាត់ក៏បានយកឈើអំបោស ឬក៏អំបោសខ្លី គាត់បានយកអំបោសខ្លីមួយ ជាមួយនឹងប្រដាប់កើបសំរាម អញ្ចឹងគាត់កំពុងតែកាន់អំបោសខ្លីនិងប្រដាប់កើបសំរាម នៅក្នុងបន្ទប់ដាក់សម្ភារៈរបស់គាត់ ដោយដៃឆ្វេងរបស់គាត់គឺកាន់ប្រដាប់កើបសំរាម រីឯដៃស្ដាំគាត់កាន់អំបោសខ្លី អញ្ចឹងគាត់កំពុងតែយកអំបោសខ្លីនិងប្រដាប់កើបសំរាមចេញពីបន្ទប់ដាក់សម្ភារៈរបស់គាត់។

Greetings and leave takings 1 — Cultural note

ពេលនិយាយថា ជម្រាបសួរ ឬ ជម្រាបលា ជនជាតិខ្មែរតែងលើកដៃសំពះបង្ហាញពីការគោរព។ ប៉ុន្តែ នៅពេលនិយាយថា សួស្ដី គឺមិនលើកដៃសំពះទេ។ នៅពេលជួបគ្នាដំបូង គឺមិនដឹងពីអាយុរបស់គ្នាទេ។ ដូច្នេះ មនុស្សភាគច្រើនតែងតែហៅគ្នាថា បង ជាការគួរសម។ ក្រៅពីពាក្យថា បង យើងអាចហៅទៅតាមអាយុ ដូចជា មីង ពូ អ៊ំ យាយ តា ។ល។ ជំនួសឲ្យពាក្យថា ឯង យើងអាចហៅឈ្មោះគេតែម្ដង។ ជនជាតិខ្មែរខ្លះនៅតាមខេត្ត ប្រើពាក្យថា គាត់ ជំនួសឲ្យពាក្យថា ឯង។

Expressing thanks 2 — Dialogue

វិបុល៖ កញ្ញា កំពុងធ្វើអីហ្នឹង?
កញ្ញា៖ អូ វិបុល ខ្ញុំកំពុងរកចង់ព្យួររូបថតមួយនេះ។ តែខ្ញុំអត់សូវចេះប្រើញញួរទេ។
វិបុល៖ ចាំខ្ញុំជួយអីចឹង! ចង់ព្យួរដាក់ត្រង់ណា?
កញ្ញា៖ ខ្ញុំចង់ដាក់វាត្រង់នេះ។
វិបុល៖ អូខេ។ ជួយទ្រពីក្រោមបន្តិចមកអីចឹង។
កញ្ញា៖ ចាស។ ប្រយ័ត្នវ៉ៃត្រូវដៃខ្លួនឯងណា។
[ប៉ុកៗៗ (សំឡេងញញួរ)]
វិបុល៖ រួចហើយ! ប៉ុណ្ណឹងបានអត់?
កញ្ញា៖ ប៉ុណ្ណឹងបាន / ល្មមហើយ វិបុល។ អរគុណច្រើន!
វិបុល៖ អូខេ / មិនអីទេ។

Alms Round (Sakanan) — 14

បន្ទាប់មកទៀតរូបភាពទី ១៤ រូបភាពទី ១៤ គឺជារូបភាពរបស់ព្រះសង្ឃដែលកំពុងតែសូត្រធម៌ឲ្យពរ។ អញ្ចឹងបានន័យថាបន្ទាប់ពីគាត់ទទួលបានចង្ហាន់ហើយ ព្រះសង្ឃត្រូវតែសូត្រធម៌ឲ្យពរដល់អ្នកដាក់ចង្ហាន់ទៅដល់ព្រះសង្ឃ ដើម្បីឧទ្ទិស ឬក៏ដើម្បីជូនពរដល់អ្នកដែលបានដាក់ចង្ហាន់ឲ្យបានសម្រេចនូវបំណងប្រាថ្នាផ្សេងៗរបស់គេ ដែលបានប៉ង។ អញ្ចឹងនៅក្នុងរូបភាពនេះ យើងឃើញព្រះសង្ឃកំពុងតែកាន់បាត្រ ដៃទាំងពីររបស់ព្រះសង្ឃកំពុងតែកាន់បាត្រ ហើយព្រះសង្ឃកំពុងតែសូត្រធម៌ ដើម្បីឲ្យពរទៅដល់ស្ត្រីចំណាស់ម្នាក់នោះ ជាមួយនឹងចៅស្រីរបស់គាត់ ឲ្យគាត់សម្រេចបំណងប្រាថ្នាផ្សេងៗទៅតាមការផ្សងរបស់គាត់។

Introducing someone else to others — Cultural note

ការសំពះជាប្រពៃណីរបស់ជនជាតិខ្មែរ។ ខ្មែរមានរបៀបសំពះចំនួន ៥។
សំពះទី ១ គឺសំពះរវាងមិត្តភក្តិ ឬសំពះទៅកាន់មនុស្សមានអាយុឬឋានៈតូចជាង ត្រូវដាក់ដៃផ្គុំត្រឹមទ្រូង។
សំពះទី ២ គឺសំពះទៅកាន់មនុស្សដែលមានអាយុឬឋានៈខ្ពស់ជាង ត្រូវដាក់ដៃផ្គុំត្រឹមចង្កា។
សំពះទី ៣ គឺសំពះទៅកាន់ឪពុកម្ដាយ ជីដូនជីតា ឬគ្រូបង្រៀន ត្រូវដាក់ដៃផ្គុំត្រឹមច្រមុះ។
សំពះទី ៤ គឺសំពះទៅកាន់ព្រះមហាក្សត្រឬព្រះសង្ឃ ត្រូវដាក់ដៃផ្គុំត្រឹមប្រជុំចិញ្ចើម។
សំពះទី ៥ គឺសំពះទៅកាន់ព្រះឬវត្ថុស័ក្ដិសិទ្ធិ ត្រូវដាក់ដៃផ្គុំត្រឹមថ្ងាស។

Pickpocket (Sakanan) — 05

ចូលដល់រូបភាពទី ៥ រូបភាពទី ៥ បន្ទាប់ពីអ្នកដំណើរដែលនៅខាងក្នុង គាត់ចេញអស់ហើយ បាទ អ្នកដំណើរដែលដល់គោលដៅ គាត់ចេញពីក្នុងរថភ្លើងអស់ហើយ អ្នកដំណើរខាងក្រៅ ដែលមានស្ត្រីម្នាក់និងបុរសពីរនាក់ ដែលបុរសម្នាក់ពាក់អាវផ្កាឈូកនោះ គាត់ក៏បានចូលទៅក្នុងរថភ្លើងនោះម្ដង អញ្ចឹងគាត់ចូលតាមទ្វារដែលបានបើករួចនោះទៅក្នុងរថភ្លើង ដោយគាត់ដើរបណ្ដើរ យកដៃរបស់គាត់ច្រត់ទៅក្នុងហោប៉ៅដដែល បាទ អញ្ចឹងគាត់ដើរចូលទៅក្នុងរថភ្លើងតាមសម្រួល ដោយពុំមានការប្រញាប់ប្រញាល់ ឬក៏ដណ្ដើមគ្នាចូលនោះទេ ព្រោះទ្វាររថភ្លើងបើកហើយធំ អញ្ចឹងផ្លូវដើរទូលាយ ដូច្នេះគាត់ពុំចាំបាច់បញ្ជ្រៀតគ្នានោះទេ។

Post Office (Sakanan) — 13

បន្ទាប់មកទៀតរូបភាពទី ១៣ នៅក្នុងរូបភាពទី ១៣ បន្ទាប់ពីគាត់ផ្គុំឡាំងក្រដាសនោះចេញជារូបរាងប្រអប់មួយហើយ អញ្ចឹងគាត់ក៏បានដាក់សៀវភៅរបស់គាត់ទាំងអស់ចូលទៅក្នុងឡាំងក្រដាសនោះតែម្ដង ដោយយើងឃើញគាត់លើកសៀវភៅរបស់គាត់ដោយដៃទាំងពីរ អញ្ចឹងគាត់លើកសៀវភៅរបស់គាត់ដោយដៃទាំងពីរ ហើយលើកសៀវភៅនោះមកដាក់ចូលនៅក្នុងប្រអប់ឡាំងក្រដាសនោះ ដោយគាត់ទើបតែធ្វើអម្បាញ់មិញ អញ្ចឹងគាត់ដាក់ចូលដើម្បីខ្ចប់វាផ្ញើទៅមិត្តភក្តិរបស់គាត់ ដែលនៅខាងក្រៅ ឬក៏ដើម្បីផ្ញើទៅគ្រួសាររបស់គាត់ ដោយគាត់រៀបចំឲ្យបានស្អាតបាត មុននឹងគាត់ផ្ញើចេញ ដើម្បីឲ្យប្រាកដថាសៀវភៅនោះគឺមិននឹងខូចខាតនៅពេលដែលគេផ្ញើ។

Breaking A Bowl (Sakanan) — 05

បន្ទាប់មកទៀតរូបភាពទី ៥ រូបភាពទី ៥ បុរសម្នាក់នោះគាត់ក៏បានលើកដៃឡើងទាំងពីរ ហើយហាមាត់និងបើកភ្នែកធំៗដែលគាត់ភ្ញាក់ផ្អើលខ្លាំង ព្រោះតែគាត់បានធ្វើឲ្យបែកចានគោម អញ្ចឹងគាត់បានភ្ញាក់ផ្អើល ដោយសារតែគាត់បានធ្វើឲ្យបែកចានគោមរបស់គាត់ ដោយសារតែគាត់ធ្វេសប្រហែស ដូច្នេះធ្វើឲ្យគាត់បើកភ្នែកធំៗ និងហាមាត់ធំៗ លើកដៃទាំងពីរឡើងលើ ហើយគាត់មានអាការៈភ្ញាក់ផ្អើលយ៉ាងខ្លាំង ដោយសារតែគាត់ធ្វេសប្រហែសរបស់គាត់ អញ្ចឹងគាត់សោកស្ដាយ ដោយសារតែគាត់មិនបានប្រុងប្រយ័ត្នឲ្យបានខ្ពស់ ដោយសារតែគាត់រវល់តែចិតបន្លែ ភ្លេចមើលនៅក្បែរដៃ ធ្វើឲ្យកែងដៃរបស់គាត់ប៉ះទៅនឹងចានគោម និងធ្វើឲ្យចានគោមធ្លាក់បែក។ អញ្ចឹងចានគោមរបស់គាត់ក៏បានធ្លាក់បែក។

Cutting One’s Finger (Sakanan) — 12

ចូលដល់រូបភាពទី ១២ នៅក្នុងរូបភាពទី ១២ បន្ទាប់ពីបុរសនោះ គាត់បានបកប្លាស្ទិកចេញពីកន្លែងស្អិតនៃបង់បិទដំបៅហើយ គាត់បានយកបង់បិទដំបៅនោះ មករុំលើដៃ ម្រាមដៃនាងរបស់គាត់ អញ្ចឹងយើងឃើញថា នៅក្នុងរូបភាពនេះគឺមានដៃចំនួនពីរ ដៃឆ្វេងមួយនិងដៃស្ដាំមួយ ហើយដៃដែលមានរបួសគឺដៃស្ដាំ ម្រាមនាងដៃ អញ្ចឹងម្រាមនាងដៃរបស់គាត់គឺមានមុខរបួសដោយសារមុតកាំបិត ដូច្នេះគាត់យកបង់បិទដំបៅ ដែលគាត់ទើបតែបករួចនោះ មក គាត់យកបង់បិទដំបៅដែលទើបតែបករួចនោះ មកបិទពីលើដៃនាងរបស់គាត់ គឺបិទពីលើមុខរបួសតែម្ដង បាទ ធ្វើបែបនេះ ដើម្បីការពារកុំឲ្យមុខរបួសរបស់គាត់មានមេរោគចូល បាទ ធ្វើកុំឲ្យមានមេរោគចូលក្នុងមុខរបួសរបស់គាត់។