Khmer	Pronunciation	English/Notes	#occ
ដោយ	daoy	1. by, with, along 2. (indicator of an adverb) in a ... manner 3. because	887/336

Link to overview page
Link to dictionary

Expressing fear — Cultural note

នៅខ្មែរ មានអបិយជំនឿជាច្រើន ហើយប្រជាជនមួយចំនួនធំជឿថាមានខ្មោច ព្រាយ បីសាច អារក្សអ្នកតា វត្ថុស័ក្ដិសិទ្ធិ។ ពួកគេខ្លាចបារមីអរូបីទាំងនោះ ក្រែងពួកគេធ្វើលើសលស់ដោយមិនដឹងខ្លួន។ ពួកគេខ្លាចត្រូវអំពើ ខ្លាចបាប ខ្លាចត្រូវគេដាក់បណ្ដាសា ខ្លាចឆុង ។ល។

Expressing cold — Cultural note

នៅប្រទេសកម្ពុជា ជាទូទៅ ចាប់ពីខែ ១២ ដល់ដើមខែ ២ មានអាកាសធាតុត្រជាក់ ដែលគេនិយមហៅថារដូវធ្លាក់ខ្យល់ ដោយសីតុណ្ហភាពអាចធ្លាក់ដល់ ២០ ទៅ ២៥ អង្សាសេ។ ប្រជាជនច្រើនប្រារព្ធពិធីអាពាហ៍ពិពាហ៍នៅក្នុងរដូវនេះ ដើម្បីចៀសវាងរដូវភ្លៀង។

Expressing likes 2 — Cultural note

ជនជាតិខ្មែរចូលចិត្តធ្វើម្ហូបដោយដាក់ប្រហុកនៅក្នុងសម្ល មានសម្លប្រហើរ សម្លកកូរ ។ល។ ប្រហុកគឺជាគ្រឿងទេសម្យ៉ាងរបស់ខ្មែរដែលធ្វើអំពីត្រីបុកឲ្យហ្មត់និងផ្អាប់ទុក។ ជនជាតិខ្មែរមួយចំនួននិងជនបរទេសភាគច្រើន មិនចូលចិត្តក្លិនរបស់ប្រហុកនោះទេ។

Discouraging someone from pursuing a course of action — Cultural note

ដោយសារនៅប្រទេសកម្ពុជាមានគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ញឹកញាប់និងករណីចោរកម្មច្រើន ឪពុកម្ដាយភាគច្រើនមិនចង់ឲ្យកូនរបស់ខ្លួនធ្វើដំណើរផ្លូវឆ្ងាយឬធ្វើដំណើរនៅពេលយប់នោះទេ។ ទោះជាបើកបរដោយប្រុងប្រយ័ត្នក៏ដោយ ក៏អាចទទួលរងគ្រោះថ្នាក់ដោយសារអ្នកមិនគោរពច្បាប់ចរាចរណ៍ ឬអ្នកដែលពិសាគ្រឿងស្រវឹងជាអ្នកបង្ក។

Expressing surprise — Cultural note

តើអ្នកបំបាត់ត្អើកដោយវិធីណា? នៅខ្មែរ មានការប្រើវិធីនិយាយឲ្យអ្នកកំពុងត្អើកនោះភ្ញាក់ផ្អើលនិងភ័យ អ្នកនោះនឹងបាត់ត្អើក។ ដូចជា កុហកថាភ្លេចឬបាត់របស់ដែលសំខាន់ខ្លាំង។ ល។ កុំភ្លេចសាកល្បងវិធីនេះនៅពេលអ្នកជួបអ្នកកំពុងត្អើក។

Asking “How do you write this?” — Cultural note

តួអក្សរខ្មែរកើតឡើងដោយការផ្គុំព្យញ្ជនៈ ស្រៈ ជើង និង សញ្ញាផ្សេងៗ។ តួអក្សរខ្លះមិនមានសំឡេងនៅក្នុងពេលអាននោះទេ ដូចជា រ ជាដើម ដូច្នេះ សូម្បីជនជាតិខ្មែរក៏មានការលំបាកក្នុងការចងចាំអក្ខរាវិរុទ្ធទាំងអស់ផងដែរ ហើយត្រូវប្រុងប្រយ័ត្ននៅពេលសរសេរឈ្មោះ ព្រោះអាចមានពាក្យសូរដូច។

Indicating disagreement — Cultural note

ដូចនៅក្នុងវប្បធម៌ផ្សេងៗដែរ នៅខ្មែរ ការនិយាយបដិសេធចំពោះគំនិតរបស់នរណាម្នាក់ចំៗតែម្ដង គឺមិនសូវជាការគួរសមនោះទេ។ ពាក្យថា “ចេះភាសាការទូត” មានន័យថា ដឹងអំពីរបៀបនិយាយបដិសេធ ឬរិះគន់ឬបញ្ចុះបញ្ចូលគេដោយមិនធ្វើឲ្យគេអាក់អន់ស្រពន់ចិត្តឬចាប់កំហុសបាន។

Expressing dislikes 2B — Cultural note

នៅពេលពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរជិតមកដល់ ទាំងនៅទីក្រុងនិងនៅតាមខេត្ត ប្រជាជនតែងចាក់ចម្រៀងប្រពៃណីរាំច្រៀងដោយបើកសំឡេងឮខ្លាំងៗ រហូតដល់យប់ជ្រៅក៏មាន។ តាមផ្ទះមិនសូវប្រកាន់ប៉ុន្មានទេសម្រាប់ឱកាសចូលឆ្នាំខ្មែរ ប៉ុន្តែសម្រាប់ពេលធម្មតាគឺគ្មានអ្នកណាចូលចិត្ត ឬទ្រាំនឹងសំឡេងខ្លាំងៗនោះទេ។

Accepting direction — Cultural note

ចាស់ប្រើក្មេង ជារឿងធម្មតា ហើយការធ្វើតាមសំដីមនុស្សចាស់ជាសុជីវធម៌ ប៉ុន្តែពេលខ្លះ នៅពេលក្មេងនោះមិនចង់ធ្វើ គេធ្វើដែរតែដោយបញ្ចេញទឹកមុខមិនពេញចិត្ត។ ឃើញទឹកមុខបែបនោះ អ្នកប្រើអាចនឹងនិយាយថា “គ្រាន់តែប្រើប៉ុណ្ណឹងសោះ មុខឡើងក្រញូវ / មុខមើលមិនបាន”។

Asking for repetition — Dialogue 2

វុទ្ធី៖ ធារី មានដឹងថា បងតារាឈប់ពីការងារចុងខែនេះអត់?
ធារី៖ ហា? វុទ្ធីឯងនិយាយម្ដងទៀតមើល។
វុទ្ធី៖ ខ្ញុំនិយាយថា បងតារាឈប់ធ្វើការចុងខែនេះ។
ធារី៖ និយាយលេងនិយាយមែនហ្នឹង?
វុទ្ធី៖ ខ្ញុំនិយាយមែនណា។ បងតារាប្រាប់ខ្ញុំដោយផ្ទាល់។

Offering help — Cultural note

ដូចវប្បធម៌ផ្សេងដែរ ការជួយអ្នកដទៃពេលឃើញគេកំពុងលំបាកក៏ជាទម្លាប់របស់ខ្មែរដែរ ប៉ុន្តែ ទម្លាប់មួយទៀតនោះគឺ សុំឲ្យគេជួយដោយត្រង់ៗតែម្ដង ជាពិសេសពីមនុស្សអាយុច្រើនទៅកាន់មនុស្សក្មេងៗ។ ប៉ុន្តែ ចំពោះស្ថានភាពដែលត្រូវទទួលរាក់ទាក់ ដូចជាភ្ញៀវមកលេងផ្ទះ គឺគេមិនទម្លាប់ប្រើឲ្យភ្ញៀវធ្វើនេះធ្វើនោះទេ។

Expressing concern for other people's welfare — Cultural note

ប្រេងកូឡាឬក៏ប្រេងខ្យល់គឺជាថ្នាំប្រចាំគ្រួសារនៅប្រទេសកម្ពុជា។ គេលាបវានៅពេលចុកពោះ ឈឺក្បាល ឈឺសាច់ដុំ មូសខាំ វិលមុខ រួយជើង ហើមពោះជាដើម។ អាការៈមានដូចជា ក្ដៅខ្លួន មានអារម្មណ៍រងា អស់កម្លាំង គឺជាអាការៈគេហៅថា ខ្យល់។ កោសខ្យល់គឺជាវិធីព្យាបាលដោយប្រើសេនកោសលើខ្នងឬក ដែលមានលាបប្រេងកូឡាដើម្បីព្យាបាលអាការៈខ្យល់។

Identifying items or people 1 — Cultural note

នៅប្រទេសកម្ពុជាមានទំនិញនាំចូលជាច្រើន ដូច្នេះ នៅពេលទិញទំនិញនៅផ្សារ ភាគច្រើនអ្នកទិញសួរអ្នកលក់ថាទំនិញនោះផលិតនៅប្រទេសណា។ ប៉ុន្តែ ពេលខ្លះ អ្នកទិញអាចសម្គាល់ឃើញពីភាពខុសគ្នានិងដឹងពីប្រភពទំនិញដោយខ្លួនឯង។ ឧទាហរណ៍ សម្រាប់សម្លៀកបំពាក់ គេសម្គាល់ទៅលើសាច់ក្រណាត់ រីឯស្បែកជើង គេសម្គាល់ទៅលើម៉ូតនិងសាច់ស្បែកជើង ប៉ុន្តែពេលខ្លះក៏ប៉ះចំទំនិញក្លែងក្លាយផងដែរ។

Receiving/welcoming visitors and paying visits to others — Cultural notes

នៅខ្មែរ ការទៅលេងផ្ទះនរណាម្នាក់ដោយមិនប្រាប់មុនមិនមែនជាការខុសឆ្គងអ្វីនោះទេ។ ប៉ុន្តែ ដើម្បីកុំឲ្យទៅខក ឬ ពិបាកដល់ម្ចាស់ផ្ទះ គេគួរតែទូរស័ព្ទទៅសួរម្ចាស់ផ្ទះជាមុនសិន។ នៅពេលមានភ្ញៀវមកលេង ម្ចាស់ផ្ទះគួរទទួលដោយលើកទឹកឬភេសជ្ជៈផ្សេងៗមកជូនភ្ញៀវ ប្រសិនបើចំម៉ោងបាយ គួរហៅភ្ញៀវពិសាបាយជាការគួរសម។

Getting someone’s attention — Cultural note

ស្របពេលដែលមានការប្រើប្រាស់ទូរស័ព្ទដៃទំនើប (ស្មាតហ្វូន) កាន់តែច្រើនឡើង ការសន្ទនាផ្ទាល់មាត់ កាន់តែតិចទៅៗ។ មនុស្សជាច្រើនប្រើពេលសម្លឹងមើលទូរស័ព្ទ ច្រើនជាងការចាប់អារម្មណ៍ទៅលើមនុស្សជុំវិញខ្លួន។ នៅប្រទេសកម្ពុជា ការហៅដោយការប៉ះស្មាឬដៃតិចៗ គឺជាការធម្មតា។ ពេលខ្លះ ក៏មានការពញ្ញាក់ពីក្រោយ ឬចាក់ក្រឡេកត្រង់ចង្កេះចំពោះមនុស្សជិតស្និទ្ធ។

Making excuses — Cultural note

មានទម្លាប់អាក្រក់មួយចំនួននៅខ្មែរ។ អ្នកខ្លះអាចនឹងទទួលសន្យាធ្វើនូវអ្វីដែលខ្លួនមិនចង់ធ្វើ ប៉ុន្តែតាមពិតមិនចាប់ផ្ដើមធ្វើទាល់តែសោះ ហើយទុកចោលរហូត។ រហូតដល់ពេលទាក់ទងទៅសួរ ឆ្លើយលេសនេះលេសនោះ។ ដូច្នេះ មិនគួរទុកចិត្តលើការសន្យារបស់គេពេកទេ ត្រូវនិយាយគ្នាមុនដោយកំណត់ថ្ងៃឲ្យបានច្បាស់លាស់និងត្រូវទាក់ទងសួរបញ្ជាក់នៅពេលក្រោយ។

Expressing joy at someone’s success — Dialogue 1

តើអ្នកបង្ហាញសេចក្តីរីករាយចំពោះជោគជ័យរបស់អ្នកដទៃដោយរបៀបណា?
រូបភាពទី ១
វុទ្ធី៖ ម៉ាក់! ខ្ញុំប្រឡងគណិតបានពិន្ទុ ១០០។ មានតែខ្ញុំទេបាន ១០០!
ម៉ាក់វុទ្ធី៖ អូ! ពូកែមែនទែនកូនម៉ាក់។ ឃើញកូនឯងរៀនដល់យប់ៗណាស់ ប្រយ័ត្នឈឺណា។
វុទ្ធី៖ អត់អីទេម៉ាក់។ ខ្ញុំចូលចិត្តធ្វើលំហាត់គណិតណាស់។
ម៉ាក់វុទ្ធី៖ មកញ៉ាំបាយមកកូន។ ហត់ហើយ។

Expressing thanks 2 — Cultural note

នៅប្រទេសកម្ពុជាក៏ដូចជានៅប្រទេសផ្សេងៗដែរ គឺបុរសតែងតែស្ម័គ្រចិត្តចូលទៅជួយ នៅពេលឃើញស្ត្រីកំពុងធ្វើការងារធ្ងន់អ្វីមួយ ពីព្រោះបុរសមានកម្លាំងខ្លាំងជាងស្ត្រី។ ជនជាតិខ្មែរតែងតែចងចាំនិងឲ្យតម្លៃការជួយគ្នាទៅវិញទៅមកបានយូរអង្វែងណាស់។ ការជូនជាម្ហូបឬចំណីចំណុកបន្តិចបន្តួចជាញឹកញាប់ទៅអ្នកជិតខាងឬអ្នកធ្លាប់មានគុណ ទោះជាមិនមែនក្នុងឱកាសអ្វីជាពិសេសដ៏ដោយ គឺជាទម្លាប់របស់ជនជាតិខ្មែរដើម្បីសម្ដែងការអរគុណ។

Forbidding someone to do something — Dialogue 2

បម្រាមក្នុងក្រុមហ៊ុន
ប្រធាន៖ សម្រាប់បុគ្គលិកថ្មី យើងមានបម្រាមខ្លះដែលត្រូវឲ្យដឹង។ ទីមួយ ហាមមកធ្វើការយឺតលើសពី ១០ នាទី។ ទីពីរ ហាមជក់បារីក្នុងការិយាល័យ។ ទីបី ហាមបើកសំឡេងទូរស័ព្ទរោទ៍ឲ្យឮ ត្រូវដាក់សាយឡិនជានិច្ច។
បុគ្គលិក៖ បាទ/ចាស បង។
ប្រធាន៖ អូ ហើយកុំចេញទៅក្រៅក្រុមហ៊ុនក្នុងពេលម៉ោងធ្វើការដោយមិនមានការអនុញ្ញាត។ ត្រូវប្រាប់បងឲ្យដឹងគ្រប់ពេល។

Inviting someone to eat together — Cultural note

នៅពេលកំពុងញ៉ាំអាហារ ហើយក្រឡេកឃើញអ្នកស្គាល់គ្នា ជនជាតិខ្មែរតែងតែបបួលអ្នកនោះ ឲ្យមកញ៉ាំដែរជាការគួរសម ដោយនិយាយថា “ញ៉ាំ ... ឈ្មោះ/បង/អូន/លោកពូ!” ឧទាហរណ៍៖
— ញ៉ាំបាយ បង!
— ញ៉ាំនំ អូន!
— ពិសាបាយ លោកពូ!
អ្នកដែលត្រូវបានគេហៅអាចបដិសេធដោយនិយាយថា “អត់អីទេ ញ៉ាំចុះ” ក៏បាន ឬក៏ទទួលយកចំណីបន្តិចបន្តួចក៏បាន។