ពិធី

Khmer	Pronunciation	English/Notes	#occ
ពិធី	piʔtʰii	1. ceremony, celebration, ritual 2. occasion 3. process, method, way 4. traditions, customary rules	16/9

Link to overview page
Link to dictionary

Expressing cold — Cultural note

នៅ ប្រទេស កម្ពុជា ជាទូទៅ ចាប់ពី ខែ ១២ ដល់ដើម ខែ ២ មាន អាកាសធាតុ ត្រជាក់ ដែល គេ និយម ហៅ ថា រដូវ ធ្លាក់ខ្យល់ ដោយ សីតុណ្ហភាព អាច ធ្លាក់ដល់ ២០ ទៅ ២៥ អង្សាសេ។ ប្រជាជន ច្រើន ប្រារព្ធ ពិធី អាពាហ៍ពិពាហ៍នៅ ក្នុង រដូវ នេះ ដើម្បី ចៀសវាង រដូវភ្លៀង។

Expressing thanks 1 — Cultural note

នៅ ប្រទេស កម្ពុជា កម្រ មាន ការ ប្រារព្ធ ពិធី ខួបកំណើត ណាស់។ ប្រជាជន មួយ ចំនួន ធំ មិនទាំង ចងចាំ ថ្ងៃកំណើត របស់ខ្លួនឯង ផង។ ប៉ុន្តែ សម័យ បច្ចុប្បន្ន ថ្ងៃ ខួបកំណើត ត្រូវ បាន គេ ចាត់ទុក ថា ជា ថ្ងៃ ពិសេស និង ត្រូវ បាន ប្រារព្ធ កាន់តែ ច្រើន ឡើងៗ ដូច្នេះ ម្នាក់ៗត្រូវ ចងចាំ នូវ ថ្ងៃកំណើត របស់អ្នកដទៃ កាន់តែ ច្រើន ឡើង។ ជនជាតិ ខ្មែរ ប្រារព្ធ ពិធី ខួបកំណើត ដោយ ការ ជួបជុំ មិត្តភក្តិ ញ៉ាំ អាហារ ពេលល្ងាច និង មាន នំខេក អាច មាន ការ ជូន កាដូ ឬក៏ចូលលុយគ្នា ទិញ នំខេក រួច ធ្វើឲ្យ មាន ការ ភ្ញាក់ផ្អើល នៅ កន្លែងធ្វើការ (មិន ចាំបាច់មាន កាដូ ទេ)។ យោបល់មួយ ចំនួន លើក ឡើង ថា នៅ ថ្ងៃ ខួបកំណើត របស់ខ្លួន ជាជាង ការ ទទួលយក អំណោយ និង សប្បាយ រីករាយ ជាមួយ មិត្តភក្តិ សាមីខ្លួន គួរតែ សម្ដែង នូវ សេចក្តី ដឹងគុណ និង ជូន អំណោយ ដល់មាតា ដែល គាត់បាន ខិតខំ បង្កើត រូប ខ្លួន នៅ ថ្ងៃនេះ កាលពី ប៉ុន្មាន ឆ្នាំ មុន។

Khmer New Year (Sakanan) — 11

ចូល ដល់រូបភាព ទី ១១ រូបភាព ទី ១១ នៅ ក្នុង ពិធី ចូលឆ្នាំខ្មែរ ពេលខ្លះ គឺ យើង លេង ទឹក ហើយ នៅ ក្នុង តំបន់ខ្លះ គាត់លេង ប៉ាត ម្សៅ គ្នា។ អញ្ចឹង គាត់យក ម្សៅ ដែល ក្រអូបៗ បាទ គាត់យក មក ដាក់នៅ នឹង ដៃ របស់គាត់ បន្ទាប់មក គឺ គាត់យក ទៅ ជូត នឹង មុខ អ្នកដទៃ។ ដូច ជាក់ស្ដែង យើង ឃើញ នៅ ក្នុង រូបភាព ទី ១១ នេះ គឺ មាន ក្មេងប្រុស ម្នាក់ បាទ គាត់យក ម្សៅ ដែល ដៃ ម្ខាង គាត់មាន ម្សៅ មួយ ពំនូក ហើយ គាត់បាន យក ដៃ ម្ខាងទៀត ទៅ ទះ ថ្ពាល់របស់ក្មេងស្រី នោះ ដោយ គាត់យក ម្សៅ ទៅ លាប លើ មុខ របស់ក្មេងស្រី អញ្ចឹង យើង លាប មុខ ឲ្យ គ្នា ទៅវិញទៅមក ដើម្បី ឲ្យ សប្បាយ រីករាយ ហើយ បានន័យថា យើង បាន លាប របស់ល្អៗ ឬក៏លាប សុភមង្គល ឬក៏សេចក្តី សប្បាយ រីករាយ ទៅ លើ អ្នកដទៃ អញ្ចឹង យើង ចែករំលែក សេចក្តី សប្បាយ រីករាយ ទៅ ឲ្យ គ្នា ទៅវិញទៅមក តាមរយៈ ការ លាប ម្សៅ នេះ ផងដែរ។

Khmer New Year (Sakanan) — 13

បន្ទាប់មក រូបភាព ទី ១៣ នៅ ក្នុង រូបភាព ទី ១៣ យើង ឃើញ ថា បន្ទាប់ពី លេង ចោលឈូង ហើយ យើង ឃើញ នៅ ពេល នោះ ខាង ស្រី គឺ ចាញ់ ដោយ គាត់មិន ចាប់ឈូង មិន បាន នោះ ទេ អញ្ចឹង ហើយ ខាង ប្រុស គាត់តម្រូវឲ្យ ខាង ស្រី គាត់រាំ។ អញ្ចឹង ការ លេង ចោលឈូង គឺ យើង មិនមែន ជា ល្បែង ស៊ីសង នោះ ទេ គឺ ជា ល្បែង ប្រជាប្រិយ ដែល ខ្មែរ យើង តែងតែ លេង នៅ ក្នុង ពិធី ចូលឆ្នាំ ដូច្នេះ ការ ចាញ់ឈ្នះ មិន មាន ការ ភ្នាល់ដាក់លុយ ឬក៏ដាក់ទ្រព្យសម្បត្តិ ផ្សេងៗនោះ ទេ ព្រោះ ថា ល្បែង ភ្នាល់ដាក់លុយ ឬក៏ដាក់ទ្រព្យសម្បត្តិ គឺ ជា អំពើ ខុសច្បាប់។ ដូច្នេះ គឺ យើង លេង នៅ ត្រឹមតែ ជា ការ ឲ្យ ច្រៀង ឬក៏ឲ្យ រាំ។ ដូច នៅ ក្នុង រូបភាព នេះ នៅ ពេល ដែល ខាង ស្រី គាត់ចាញ់ គាត់បាន ខាង ប្រុស គាត់បាន ឲ្យ ខាង ស្រី រាំ អញ្ចឹង ខាង ស្រី គាត់ក៏បាន រាំ ហើយ ខាង ប្រុស ក៏បាន ច្រៀង និង ទះ ដៃ អញ្ចឹង យើង លេង ល្បែង នេះ គឺ សប្បាយ រីករាយ ទាំងអស់គ្នា មិនថា ប្រុស មិនថា ស្រី មិនថា ក្មេង មិនថា ចាស់ គឺ អាច លេង បាន ទាំងអស់។ អញ្ចឹង ហើយ យើង ឃើញ ថា នៅ ក្នុង រូបភាព នេះ គឺ មាន ខាង ស្រី កំពុងតែ លើក ដៃ រាំ ដោយ ពួកគាត់រាំ ចង្វាក់ប្រពៃណី ខ្មែរ ហើយ ដោយ ឲ្យ ខាង ប្រុស គាត់ជា អ្នក ច្រៀង ចម្រៀង ដែល គាត់ចង់បាន។

Khmer New Year (Sakanan) — 12

នៅ ក្នុង រូបភាព ទី ១២ នៅ ក្នុង រូបភាព ទី ១២ យើង ឃើញ ថា មាន មនុស្ស ចំនួន ពីរ ក្រុម ដែល ក្នុង នោះ មាន ប្រុស មួយ ក្រុម និង ស្រី មួយ ក្រុម គាត់កំពុងតែ លេង ចោលឈូង អញ្ចឹង ចោលឈូង គឺ ជា ល្បែង ប្រជាប្រិយ របស់ខ្មែរ ដែល គេ តែងតែ លេង នៅ ក្នុង ពិធី ចូលឆ្នាំ ថ្មី ដែល ល្បែង នេះ គឺ យើង លេង ដោយ ចែកចេញជា ពីរ ក្រុម គឺ ស្រី មួយ ក្រុម និង ប្រុស មួយ ក្រុម ដែល ហើយ ឈូង គឺ គេ ធ្វើ អំពី បាល់។ ឈូង គឺ ជា បាល់ក្រណាត់ បាទ ជា បាល់មួយ ដែល ធ្វើ អំពី ក្រណាត់ ដែល ក្រណាត់នោះ គឺ យើង ចង ចេញ ជា បាល់ ហើយ មាន កន្ទុយ មួយ យើង ទុក កន្ទុយ មួយ សម្រាប់ចោល។ អញ្ចឹង ខាង ប្រុស នៅ ពេល នោះ គឺ យើង ឲ្យ ម្ខាង ចោល បាល់ឈូង នោះ ហើយ ម្ខាងទៀត ជា អ្នក ចាប់ឈូង អញ្ចឹង នៅ ពេល ដែល យើង ចោល អ្នក ខាង ចាប់ត្រូវតែ ចាប់ឲ្យ បាន បន្ទាប់ពី ចាប់ហើយ យើង ត្រូវ គប់មក រក អ្នក ដែល ចោល វិញ។ ប៉ុន្តែ ឈូង នោះ គឺ មិន គប់និង ចោល មិន មាន គ្រោះថ្នាក់នោះ ទេ ព្រោះ ថា បាល់ដែល ធ្វើ ពី ក្រណាត់ ទោះជា ប៉ះទង្គិច ក៏មិន មាន ការ ឈឺចាប់ ឬក៏មិន មាន គ្រោះថ្នាក់ដែរ គឺ គេ លេង ដើម្បី សប្បាយ រីករាយ អញ្ចឹង ហើយ ទើប គេ ធ្វើ បាល់នោះ អំពី ក្រណាត់ ដូច្នេះ វា មិន បង្ក ឲ្យ មាន ផល ប៉ះពាល់ ឬក៏មិន បង្ក ឲ្យ មាន របួស នោះ ទេ។ អញ្ចឹង នៅ ក្នុង រូបភាព នេះ យើង ឃើញ ថា មាន មនុស្ស ប្រុស មួយ ក្រុម បាទ គាត់កំពុងតែ បោះ ឈូង ទៅ ឲ្យ ខាង ស្រី ចំណែកឯ ខាង ស្រី មួយ ក្រុម នោះ គាត់កំពុងតែ យក ដៃ ដើម្បី ចាប់ឈូង ដែល ខាង ប្រុស នោះ គាត់បោះ ទៅ។ អញ្ចឹង ការ ចោលឈូង គឺ យើង មាន លក្ខខណ្ឌ គ្នា បាទ គឺ ប្រសិនបើ យើង ចោលឈូង ទៅ ម្ខាងទៀត ចាប់មិន បាន ទេ គឺ ម្ខាង នោះ ត្រូវតែ ច្រៀង ឬក៏រាំ ទៅតាម ការ ចង់បាន របស់អ្នក ចោលឈូង ឬក៏របស់អ្នក ដែល ឈ្នះ អញ្ចឹង នៅ ពេល ដែល យើង ចាប់ឈូង អត់បាន គឺ យើង ក្លាយ ដូចជា អ្នក ចាញ់។

Khmer New Year (Sakanan) — 08

Khmer New Year (Sakanan) — 09

Khmer New Year (Sakanan) — 10

បន្ទាប់មក រូបភាព ទី ១០ នៅ ក្នុង រូបភាព ទី ១០ យើង ឃើញ ថា មាន ក្មេងៗចំនួន ៣ នាក់ បាទ គាត់កំពុងតែ រត់លេង ទឹក បាទ អញ្ចឹង នៅ ពេល ដែល ក្នុង ថ្ងៃ ចូលឆ្នាំ គឺ យើង មាន ពិធី ច្រើន ដូចជា ស្រង់ព្រះ ដូចជា ការ លេង ល្បែង ប្រជាប្រិយ ហើយ ស្រង់ព្រះ គឺ យើង លេង ជាមួយនឹង ទឹក ដូច្នេះ បន្ទាប់ពី យើង ស្រង់ព្រះ ឲ្យ អ្នក មានគុណ ឬក៏ឲ្យ ចាស់ៗរួចរាល់ហើយ យើង ក៏បាន យក ទឹក មក ជះ ដាក់គ្នា លេង អញ្ចឹង យើង លេង ទឹក ដោយ ជះ ដាក់គ្នា ទៅវិញទៅមក ហើយ ការ លេង បែប នេះ គឺ យើង មិន ប្រកាន់គ្នា នោះ ទេ ព្រោះ ថា ជា ថ្ងៃ ចូលឆ្នាំ ថ្មី គឺ យើង សប្បាយ យើង លាង ជម្រះ ខ្លួន ឲ្យ គ្នា ទៅវិញទៅមក ដើម្បី ឲ្យ ជ្រះ នូវ ភាព ចង្រៃ ឬក៏រឿងរ៉ាវ អាក្រក់ៗទាំង ប៉ុន្មាន ឲ្យ ទៅតាម ទឹក ទាំងអស់។ ដូច នៅ ក្នុង រូបភាព នេះ យើង ឃើញ ថា មាន ក្មេងស្រី ម្នាក់ បាទ ក្មេងស្រី នោះ គាត់ពាក់អាវ ដៃខ្លី ពណ៌ទឹកក្រូច ស្លៀក ខោ ជើង ខ្លី ពណ៌ស ក្មេងស្រី នោះ អាយុ ប្រហែល ជា ១៥ ឆ្នាំ ឬក៏ ១០ ឆ្នាំ គាត់ចង សក់ទីទុយ បាទ គាត់ចង សក់ទីទុយ ដោយ ដៃ ទាំង ពីរ របស់គាត់កាន់ធុង ទឹក ពណ៌បៃតង មួយ អញ្ចឹង គាត់កាន់ធុង ទឹក ហើយ គាត់រត់មក ជះ ទឹក ដែល នៅ ក្នុង ធុង នោះ ទៅ ដាក់ក្មេងប្រុស ម្នាក់ បាទ យើង ឃើញ ក្មេងប្រុស ម្នាក់នោះ គឺ គាត់ដោះ អាវ គាត់មិន មាន ពាក់អាវ នោះ ទេ ហើយ គាត់ស្លៀក ខោ ជើង ខ្លី ពណ៌ស ដោយ ដៃ របស់គាត់កាន់កាំភ្លើង បាញ់ទឹក អញ្ចឹង គាត់កាន់កាំភ្លើង បាញ់ទឹក ដោយ លើក កាំភ្លើង នោះ ឡើង លើ ហើយ ដៃ គាត់ទាំង ពីរ គឺ លើក ឡើង លើ ដោយ ដៃ ម្ខាង គាត់យក ទៅ បាំង មុខ របស់គាត់ ដោយ គាត់មិន ចង់ឲ្យ ទឹក មក ទទឹក មុខ របស់គាត់។ អញ្ចឹង នៅ ពេល ដែល គាត់លេង ជះ ទឹក គឺ គាត់នឹង សើម ខ្លួន ទាំងអស់ ដូច្នេះ ពេលខ្លះ គាត់គ្រាន់តែ យក ដៃ មក បាំង មុខ ដើម្បី កុំឲ្យ ទឹក ចូល ភ្នែក គាត់តែប៉ុណ្ណោះ។ នៅ ខាងក្រោយ ក្មេងប្រុស ម្នាក់នោះ យើង ឃើញ មាន ក្មេងប្រុស ម្នាក់ទៀត កំពុងតែ រត់មក លេង ជាមួយគ្នា ដែរ ដែល ក្មេងប្រុស ម្នាក់នោះ គាត់ពាក់អាវ ពណ៌លឿង ដៃខ្លី ស្លៀក ខោ ជើង ខ្លី ពណ៌លឿង ហើយ ក្មេងប្រុស ម្នាក់នោះ គាត់ក៏កំពុងតែ កាន់កាំភ្លើង បាញ់ទឹក មួយ ផងដែរ។ គាត់កាន់កាំភ្លើង បាញ់ទឹក គឺ ដើម្បី បាញ់ទឹក លេង ជាមួយនឹង ក្មេងៗដទៃទៀត ដែល នៅ ក្នុង ភូមិ បាទ ពួកគេ ទាំងអស់គ្នា រត់លេង យ៉ាង សប្បាយ រីករាយ ដោយ យើង ឃើញ ទឹកមុខ របស់ពួកគេ គឺ ញញឹម និង សប្បាយ ដោយ ការ លេង ទឹក នៅ ក្នុង ថ្ងៃ ចូលឆ្នាំ ថ្មី នេះ តែម្ដង។ ហើយ នៅ ក្បែរ នោះ យើង ឃើញ ថា មាន សត្វ ឆ្កែ មួយ កំពុងតែ រត់នៅ ក្បែរ ក្មេងស្រី អញ្ចឹង ថ្ងៃ ចូលឆ្នាំ មិន ត្រឹមតែ សប្បាយ តែ មនុស្ស ទេ សូម្បីតែ សត្វ ក៏សប្បាយ ដែរ ព្រោះ យើង ទាំងអស់គ្នា គឺ លេង សប្បាយ ជាមួយនឹង គ្នា ជាមួយនឹង ទឹក នោះ តែម្ដង។

Khmer New Year (Sakanan) — 14

ចូល ដល់រូបភាព ទី ១៤ នៅ ក្នុង រូបភាព ទី ១៤ គឺ ជា ល្បែង ប្រជាប្រិយ ខ្មែរ មួយ មុខ ទៀត គេ ហៅ ថា លេង ចាប់កូន ខ្លែង។ អញ្ចឹង លេង ចាប់កូន ខ្លែង គឺ យើង ត្រូវ បែងចែក ជា ពីរ ក្រុម ដោយ មួយ ក្រុម មាន មនុស្ស ច្រើន អ្នក ឈរ តម្រង់ជួរ គ្នា ដោយ ឱប ចង្កេះ គ្នា ទៅវិញទៅមក។ អញ្ចឹង មួយ ក្រុម គឺ ឈរ តម្រង់ជួរ គ្នា ដោយ តោង ចង្កេះ គ្នា ពី មុខ ទៅ ក្រោយ បាទ ហើយ ម្នាក់មួយ ក្រុម ទៀត គឺ មាន សមាជិក តែ ម្នាក់ប៉ុណ្ណោះ ដោយ គាត់ដើរ តួ ជា ខ្លែង ចំណែកឯ មនុស្ស មួយ ក្រុម ដែល ឈរ តម្រង់ជួរ គ្នា ដើរ តួ ជា មាន់ ហើយ នៅ ខាងមុខ គេ គឺ ជា ដើរ តួ ជា មេមាន់ អញ្ចឹង ខ្លែង ត្រូវ ទៅ សុំ ចាប់កូនមាន់ពី មេមាន់ ប៉ុន្តែ នៅ ពេល ដែល ខ្លែង ទៅ ខ្លែង ត្រូវ ច្រៀង សុំ ចាប់កូន ខ្លែង ពី មេមាន់ ហើយ មេមាន់មិន ព្រម នោះ ទេ ដោយ មេមាន់ព្យាយាម ការពារ កូនមាន់នោះ ឲ្យ ខាន តែង បាន។ អញ្ចឹង ល្បែង នេះ គឺ យើង យក តម្រាប់ទៅតាម សត្វ ខ្លែង ហើយនិង សត្វ មាន់ដែល ជា សត្វ រស់នៅ នៅ ក្នុង ស្រុក ភូមិ ហើយ សត្វ ខ្លែង តែងតែ មក ឆាប កូនមាន់យក ទៅ ស៊ី ហើយ មេមាន់តែងតែ ការពារ កូនមាន់របស់គេ ដូច្នេះ ខ្មែរ យើង ក៏បាន មើល សកម្មភាព របស់សត្វ ទាំង ពីរ ហើយ ក៏បង្កើត ជា ល្បែង នេះ ឡើង។ អញ្ចឹង នៅ ពេល នោះ ខ្លែង ត្រូវតែ ព្យាយាម ធ្វើ យ៉ាង ណា ចាប់មនុស្ស ដែល នៅ ខាងក្រោយ ឲ្យ បាន ហើយ មេមាន់ព្យាយាម រត់ទៅ បាំង ខ្លែង ដើម្បី កុំឲ្យ ចាប់កូនមាន់បាន។ អញ្ចឹង កូនមាន់ដែល នៅ ខាងក្រោយ ឬក៏មនុស្ស ដែល នៅ ខាងក្រោយ ត្រូវតែ ព្យាយាម រត់តាម មេមាន់ ដើម្បី កុំឲ្យ ខ្លែង ចាប់បាន នៅ ពេល ដែល ខ្លែង ចាប់បាន នោះ កូនមាន់នោះ នឹង ក្លាយ ទៅ ជា ចំណី របស់ខ្លែង ហើយ គេ នឹង ក្លាយ ទៅ ជា អ្នក ចាញ់ បន្ទាប់មក អ្នក ចាញ់នឹង ត្រូវ ច្រៀង ឬក៏រាំ ទៅតាម អ្វី ដែល អ្នក ឈ្នះ ចង់បាន។ អញ្ចឹង ល្បែង ប្រជាប្រិយ ខ្មែរ ដែល លេង នៅ ក្នុង ពិធី ចូលឆ្នាំខ្មែរ គឺ មាន ច្រើន ប្រភេទ មាន ដូចជា ចោលឈូង បោះ អង្គញ់ ចាប់កូន ខ្លែង លាក់កន្សែង ជាដើម។ ហើយ ល្បែង ទាំងអស់នោះ ពុំ មែន ជា ល្បែង ស៊ីសង នោះ ទេ វា គឺ ជា ល្បែង ប្រពៃណី ឬក៏ល្បែង ប្រជាប្រិយ ដែល ប្រជាជន ខ្មែរ តែងតែ លេង ដើម្បី ភាព សប្បាយ រីករាយ នៅ ក្នុង ឱកាស ពិធីបុណ្យ ចូលឆ្នាំ ថ្មី។ ហើយ ពិធីបុណ្យ ចូលឆ្នាំ ថ្មី របស់ប្រទេស កម្ពុជា តែងតែ ធ្វើឡើង នៅ ក្នុង ខែ មេសា បាទ ខែ មេសា ដែល ជា ខែ ប្រាំង ហើយ យើង ធ្វើឡើង នេះ គឺ នៅ ក្នុង ពេល ដែល ប្រមូល ផល រួច អញ្ចឹង នៅ ពេល ដែល ប្រជាជន គាត់ប្រមូល ផល ស្រែ ចំការ គាត់រួចរាល់ហើយ គាត់ក៏បាន រៀបចំ ពិធី ចូលឆ្នាំ ថ្មី នេះ ដើម្បី ជួបជុំ គ្នា សប្បាយ រីករាយ និង ដើម្បី អបអរ នូវ ផលដំណាំ ដែល គាត់បាន ប្រមូល រួចរាល់ ដូច្នេះ គឺ យើង តែងតែ ប្រារព្ធ ពិធីបុណ្យ ចូលឆ្នាំ ថ្មី នៅ ក្នុង ខែ មេសា ដែល ជា ខែ ដែល ប្រជាជន ខ្មែរ ទាំងអស់ទូទាំង ប្រទេស គាត់បាន ប្រមូល ផលដំណាំ គ្នា រួចរាល់ បន្ទាប់មក ប្រជាជន ខ្មែរ គាត់ក៏បាន ជួបជុំ គ្នា ដើម្បី លេង ល្បែង ប្រជាប្រិយ ក្នុង ការ កម្សាន្ត នៅ ក្នុង ភូមិ របស់គាត់ផងដែរ។